• مقدمه و لزوم توجه :
طرح ” معماری خوب ” به عنوان پلتفرم ترویج و توسعه معماری مبتنی بر جامعه فعالیت خود را از سال 1395 تحت قالب موسسه مطالعات راهبردی معماری :1392 (موسسه ای خصوصی در راستای ترویج معماری در میان عموم جامعه) ، آغاز و در جهت آموزش معماری مبتنی بر جامعه برای معماران و مردم و ایجاد آگاهی و سلیقه عمومی در زمینه های موضوعه اهتمام ورزیده است که بر اساس آیتم های گوناگونی اعم از رفتار اجتماعی ، فرهنگ ، نقصان های موجود در بدنه جامعه معماری کشور ، لزوم ارتقاء سلیقه عمومی در زمینه معماری و شهرسازی ، پتانسیل های اجتماعی جامعه جوان معمار ، ضعف آموزشی در بدنه جامعه متخصص ، مدنیت و الگو های مشارکتی در جهت تولید معماری و … نقشه راه و چشم انداز این طرح شکل گرفت . این نقشه راه و یافته های موجود در زمینه دلایل شکل گیری سکونتگاه های غیر رسمی ، طراحی و ساخت خانه های غیر استاندارد ، تغییر چهره شهر های ایران با الگو های غیر بومی و فاقد ارزش های اجتماعی و زیبایی شناسانه معماری ما را بر آن داشت تا بازآفرینی الگوی طراحی معماری مبتنی بر جامعه در ایران را دردستور کار خود قرار دهیم و بر این اساس الگو های کالبدی مشارکت محور را در مقیاس ملی و با توجه به گونه بندی اقلیمی، فرهنگی و اقتصادی به عنوان نمود عملی یا کالبدی معماری مبتنی بر جامعه مطرح و تولید نماییم . لذا با تجمیع پتانسیل های انسانی و تخصصی این طرح در سراسر کشور بنا داریم تا در قالب ایجاد یک کنسرسیوم ملی میان تیم های معماری خوب در سراسر کشور ( که هم اکنون نقش فعالانه در حوزه بسط و توسعه معماری و مشارکت اجتماعی در نقاط گوناگون ایران دارند ) و بهره گیری از مشاوره و نظارت مستقیم نخبگان این عرصه به تولید آلترناتیو های کالبدی معماری خوب برای مردم بپردازیم ؛ انتظار میرود با توسعه و ترویج این کار در سطح کشور به دستاورد های زیر دست بیابیم :
1- ایجاد الگو های معماری مشارکتی بر پایه نیاز های اقتصادی ، فرهنگی و اقلیمی مناطق گوناگون ایران
2- ایجاد جنبش های اجتماعی تخصص محور به منظور تغییرالگوی معماری فاقد زمینه های اجتماعی به معماری مشارکت محور که نتیجتا بازآفرینی شهری را در بر خواهد داشت .
3- کارآفرینی و ایجاد شغل پایدار برای معماران خلاق جوان و متخصص که میتوانند در این قالب ضمن تبیین جایگاه خود به عنوان یک معمار، موجب بروز ارزش های اجتماعی معماری در شهر یا استان موضوعه شوند که نتیجه آن تسهیل و ارتقاء زندگی ساکنین خواهد بود.
4- تولید راهنماهای معماری مبتنی بر جامعه در شهر های گوناگون ایران و به روزرسانی مستمر آن در قالب گروه های منسجم
5- ایجاد جنبش های اجتماعی در میان عامه مردم برای توسعه خلاق و کارآمد بافت های فاقد ارزش معماری به موازات بافت های حایز ارزش کالبدی و میراثی
6- تشکیل یک عرصه جدید به منظور تامین سرمایه توسط جامعه خیرین به عنوان صندوق ارتقاء زندگی شهری که در طول فرآیند موضوعه منجر به عدم لزوم اختصاص اعبارات مالی به فرآیند های بازآفرینی خواهد شد .
7- حل معضل کمبود مسکن ، فقدان کیفیت طراحی محل زندگی و هزینه های گران آن در بازه زمانی بلند مدت به خصوص برای اقشار کم درآمد
• روش انجام کار :
به طور خلاصه کنسرسیوم هبیتانِ طرح معماری خوب مجمعی از تیم های طرح معماری خوب ( شامل معماران و شهرسازان جوان ِ نخبه کشور ) میباشد که به صورت محلی در شهر ها و استان های گوناگون ایران تشکیل شده اند ، این تیم ها شامل بخش های مختلفی اعم از مستند سازی ، آموزش معماری مبتنی بر جامعه ، آموزش مردم در زمینه معماری ، پژوهش و … است که با پیوستن هر کدام از آنها به کنسرسیوم ، کمیته ای در بخش پژوهش برای تولید راهنما های مدون معماری مبتنی بر جامعه با تمرکز بر شهر موضوعه به همراه کمیته ای مجزا برای ایجاد الگو های طراحی با هم افزایی بخش های دیگر تیم شکل میگیرد ، لذا بر اساس شیوه نامه های مدیریتی گروه های معماری خوب ، هم افزایی و نیازسنجی مستمر در بدنه این تیم ها منجر به تهیه راهنما های به روز بر اساس سه الگوی اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی مردم شهر موضوعه شده و در نتیجه کمیته طراحی میتواند الگو ها یا طراحی های لازم بری اقشار گوناگون مردم را با یک هم افزایی جمعی ، مشارکت عمومی و تخصص محوری تولید نماید .
– بنابراین سه سوال اساسی برپایه این کنسرسیوم شکل میگیرد که از قرار زیر است :
1- جامعه هدف این کنسرسیوم ؟
جامعه هدف این کنسرسیوم در ابتدای راه اقشار آسیب دیده و کم درآمد کشور است که نسبت به عموم جامعه دارای سطح اقتصادی پایین تری میباشند و پس از طی این گام با رویکرد الگوسازی اجتماعی ، اقشار دیگر جامعه تحت هدف قرار خواهند گرفت.
2- فرآیند کار این کنسرسیوم در مرحله نخست ؟ کنسرسیوم هبیتان در اصل یک جنبش اجتماعی با اهداف غیر انتفاعی میباشد اما برای پیشبرد اهداف نامبرده و پاسخگویی به الگوی عرضه و تقاضاء در حوزه طراحی و ساخت مسکن نیاز های اجتناب ناپذیری دارد که برای تسهیل آن به شکل زیر عمل مینماید :
3- آیا کل فعالیت های کنسرسیوم بر پایه تامین مالی نهاد های دولتی یا شبهه دولتی خواهد بود ؟
خیر . گام نخست فعالیت های این کنسرسیوم بر پایه حمایت سازمان های ذی ربط میباشد اما فرآیند به گونه ای طراحی شده که با تدوین صندوق ارتقاء کیفیت زندگی شهری مناطق گوناگون کشور ، عظمی در جهت تامین مالی توسط جامعه خیرین ، سرمایه گذاران ( به دلیل وجود تحلیل های اقتصادی توسعه کارآفرینی محلات ) ، بانک ها ( با ایجاد فیلد مسئولیت اجتماعی در توسعه کیفیت زندگی شهری ) ایجاد میگردد که پیش بینی میشود در بازه زمانی بلند مدت نه تنها وابستگی مالی این کنسرسیوم به نهاد های دولتی قطع خواهد شد ، بلکه تا حد زیادی در صرف بودجه های کلان نهاد های دولتی صرفه جویی خواهد شد . همچنین شاخه دیگری از این صندوق بعد از ایجاد اعتماد و آموزش عمومی در بازه بلند مدت به توسعه تعاونی های اقتصادی محلی متمرکز بر پتانسیل های شهری خواهد پرداخت .
4- ساختار و ارکان کنسرسیوم هبیتان به چه صورت است ؟
کنسرسیوم هبیتان شاخه ای از پلتفرم طرح معماری خوب است با مجموعه ای از تیم های محلی معماری خوب میباشد که شناخت دقیقی از شهر های خود دارند و در درون تیم برای اهداف این کنسرسیوم آموزش دیده اند . هر کدام دارای سرپرست ، کمیته های مجزا و حتی گروه های مستند سازی میباشند . همه این تیم ها توسط هسته اصلی طرح معماری خوب در تهران به صورت مستمر نظارت میگردند .
هر پروژه در قالب کمیته های طراحی و پژوهش به صورت مشترک انجام میپذیرد ، شورایی شامل سرپرست گروه ، ریاست کنسرسیوم هبیتان ، نماینده کارفرما ، نماینده ساکنین محل طراحی ، نماینده تیم مرکزی طرح معماری خوب طرح را تایید کرده و سپس در پروسه رفت و برگشت امتیاز دهی ساکنین محله مورد بررسی قرار خواهد گرفت.